Οι συμβασιούχοι της τοπικής αυτοδιοίκησης

Του Δημήτρη Κατσούλη

Επί μακρόν οι Δήμαρχοι έμαθαν να υπακούουν στη νομοθεσία για τη δίκαιη διαδικασία προσλήψεων υπό τον έλεγχο του ΑΣΕΠ αλλά  πρέπει να θέσουν και οι ίδιοι κανόνες για την αντικειμενική μέτρηση των αναγκών. Αυτή είναι μία κατάκτηση πολιτικής ηθικής σε ένα περιβάλλον άκρως πελατειακό και είναι η αργόσυρτη συνέπεια μίας κορυφαίας μεταρρυθμιστικής τομής, εκείνης του λεγόμενου «Νόμου Πεπονή». Εξάλλου, η γνώση των αναγκών, η μέτρηση των δυνατοτήτων και η λογοδοσία στους δημότες είναι το ασφαλές και λειτουργικό πλαίσιο για την κατοχύρωση της διοικητικής αυτοτέλειας και την διεκδίκηση του σεβασμού στην τοπική αυτονομία. Συνεπώς στο θέμα των συμβασιούχων η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να έχει σαφές και ειλικρινές πλαίσιο δράσης. Μέτρηση αναγκών, κάλυψη των παγίων αναγκών με μόνιμο προσωπικό, μείωση στο μέτρο του δυνατού των εποχιακών αναγκών.

Αυτό θα ήταν το ορθό πλαίσιο εάν δεν είχαμε την απαγόρευση των προσλήψεων και συνεπώς την αδυναμία πρόσληψης μόνιμου προσωπικού για την κάλυψη των παγίων και διαρκών αναγκών. Σωστά η τοπική αυτοδιοίκηση διατύπωσε το αίτημα για απελευθέρωση των προσλήψεων στις ανταποδοτικές υπηρεσίες. Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι σε αυτές συγκεντρώνεται ο πληθυσμός των συμβασιούχων.

Ελευθερία προσλήψεων μονίμου προσωπικού στις ανταποδοτικές υπηρεσίες αποτελεί τη δίκαιη και σταθερή λύση για την αντιμετώπιση των εργασιακών αναγκών στη τοπική αυτοδιοίκηση. Αυτό όμως δεν γίνεται δεκτό. Το κεντρικό κράτος με αναταγμένα στο έπακρον, στην εποχή των μνημονίων,  τα συγκεντρωτικά του αντανακλαστικά κλείνει τα μάτια σε μία προφανή εξαίρεση. Οι ανταποδοτικές υπηρεσίες πληρώνονται από τους δημότες και το μισθολογικό και λειτουργικό κόστος ενσωματώνεται στα ανταποδοτικά τέλη. Ασφαλώς η φτωχοποιημένη τοπική κοινωνία δεν μπορεί να σηκώσει το βάρος της κάλυψης του συνόλου των αναγκών με ανάλογη χρηματοδότηση των υπηρεσιών αλλά το μέτρο της συνεισφοράς της θα το συμφωνήσει με την αιρετή ηγεσία του Δήμου, στο πλαίσιο της τοπικής δημοκρατίας.  Συνεπώς μπορεί ο Δήμος να προσλάβει όσο προσωπικό αντέχει ο προϋπολογισμός των ανταποδοτικών υπηρεσιών.  Αυτό το προσωπικό πρέπει οπωσδήποτε να είναι μόνιμο εφόσον καλύπτει πάγιες και διαρκείς ανάγκες και αυτές προηγούνται των προσωρινών και εποχιακών. Αυτή η εύλογη ελευθερία, η τοπική αυτονομία,  δεν αναγνωρίζεται από τις Κυβερνήσεις και την συγκεντρωτική νομενκλατούρα των Υπουργείων Οικονομικών και Εσωτερικών. Γιαυτό αντιμετωπίζουν ισοπεδωτικά τη στελέχωση της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Κοντά σε αυτή την συγκεντρωτική κουλτούρα του Κράτους προσέρχεται και η συγκεντρωτική αντίληψη της Κυβέρνησης η οποία αντιμετωπίζει με  καχυποψία την τοπική αυτοδιοίκηση και με  «φιλεργατική» ρητορεία τον στρατό των συμβασιούχων δημιουργώντας τους προσδοκίες για μελλοντική μονιμοποίηση κατά παρέκκλιση των διαδικασιών του νόμου Πεπονή όπως άλλωστε «δίδαξε» στο πρόσφατο παρελθόν και ο νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας.  Η Κυβέρνηση, στο ζήτημα των συμβασιούχων της τοπικής αυτοδιοίκησης προχώρησε και σε ένα άλλο ατόπημα. Παραβίασε την αρχή της διοικητικής αυτοτέλειας και της τοπικής αυτονομίας, δηλαδή δεν υπάκουσε στο Σύνταγμα και τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας που εν προκειμένω υλοποιείται με την απόλυτη διαχείριση εκ μέρους των αιρετών οργάνων της τοπικής αυτοδιοίκησης όλων των ζητημάτων που αναφέρονται στην πρόσληψη των μόνιμου ή με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου προσωπικού.

Το πρόβλημα των Συμβασιούχων της τοπικής αυτοδιοίκησης διογκώθηκε εξαιτίας:

Πρώτον: Της πρωτοβουλίας της Κυβέρνησης να το αντιμετωπίσει νομικά και πολιτικά αγνοώντας το Σύνταγμα και την τοπική αυτονομία, αγνοώντας τη θεσμική θέση της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Δεύτερον: Της επανάληψης πολιτικών παρέκκλισης από το δημοκρατικό θεσμικό κεκτημένο του Νόμου Πεπονή και συνεπώς της διολίσθησης σε επιλογές πελατειασμού όπως η δεξιά διακυβέρνηση 2004-2009 που ως γνωστόν οδήγησε τη χώρα στα βράχια.

Τρίτον: Της αδυναμίας ή της αδιαφορίας των συλλογικών οργάνων της Αυτοδιοίκησης να προτάξουν την υπεράσπιση της τοπικής αυτονομίας και των δημοκρατικών θεσμικών κεκτημένων  αντί της μάχης χαρακωμάτων και δημοσίων σχέσεων ή της υπαγωγής σε στρατηγικές κεντρικής εξουσίας.

Οι συμβασιούχοι της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι βέβαια μία μόνο πράξη ενός γενικότερου μωσαϊκού ετεροπροσδιοριζομένων πολιτικών ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού στους Δήμους. Η υποστελέχωση ως απόρροια του ασφυκτικού περιορισμού των προσλήψεων βρήκε προσδοκία διεξόδου στην περίφημη κινητικότητα στο δημόσιο και ειδικότερα στην ενδοαυτοδιοικητική  κινητικότητα. Η ενδεχόμενα βραχυπρόθεσμη επίλυση μερικών προβλημάτων στελέχωσης όμως, απόλυτα ασύνδετη με την αποκέντρωση των δημοσίων πολιτικών προς την αυτοδιοίκηση, μεσο-μακροπρόθεσμα θα λειτουργήσει σε βάρος της τοπικής αυτοδιοίκησης διότι δεν λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες που θα γεννηθούν από την διεκδίκηση  της τολμηρής και ουσιαστικής αποκέντρωσης  στο πλαίσιο της στρατηγικής για την πολυεπίπεδη δημοκρατική διακυβέρνηση.  Εκτός εάν η ίδια η Αυτοδιοίκηση δεν έχει αυτή την στρατηγική αλλά αρκείται στο περιθώριο του πιο συγκεντρωτικού πολιτικού και διοικητικού συστήματος της Ευρώπης και όχι μόνο. Με άλλα λόγια ενώ οι δυνάμεις του συγκεντρωτισμού ρυθμίζουν τα πάντα προς όφελός τους οι δυνάμεις της αποκέντρωσης παραμένουν ανίσχυρες χωρίς στρατηγικό προσανατολισμό.

Σήμερα όσο ποτέ άλλοτε η τοπική αυτοδιοίκηση έχει μόνο έναν δρόμο που συνάδει με την στρατηγική διεκδίκησης του ευρωπαϊκού αυτοδιοικητικού κεκτημένου, τον δρόμο της διεκδίκησης τολμηρής αποκέντρωσης με ταυτόχρονη μεταφορά αρμοδιοτήτων, πόρων και ανθρώπινου δυναμικού. Αυτή εξάλλου είναι και η πρόταση αλλαγής του πολιτικού και διοικητικού συστήματος ως μοχλός τερματισμού της μνημονιακής εποχής.

Η άμεση μεταβίβαση όλων των αρμοδιοτήτων που όρισε ο «Καλλικράτης» στους Δήμους και τις Περιφέρειες είναι η γραμμή εκκίνησης και όχι το ξαναμοίρασμά τους. Με βάση αυτό το πλαίσιο αρμοδιοτήτων η Αυτοδιοίκηση πρέπει να διεκδικήσει πόρους και ανθρώπινο δυναμικό. Σε αυτή την προοπτική έχει νόημα και η κινητικότητα των δημοσίων υπαλλήλων από τα Υπουργεία προς τους Δήμους και τις Περιφέρειες, και η οριστική επίλυση της όντως διαχρονικής και διακομματικής ομηρείας των συμβασιούχων  με την αυστηρή εφαρμογή του νόμου Πεπονή σχετικά με την κάλυψη των παγίων και διαρκών αναγκών με μόνιμο προσωπικό. Πρώτο βήμα η αποδέσμευση των προσλήψεων μόνιμου προσωπικού στις ανταποδοτικές υπηρεσίες των Δήμων. Όλα τα άλλα μας γυρίζουν δεκαετίες πίσω και αποθεώνουν τον συγκεντρωτισμό, τη πελατειακή διακυβέρνηση και υπονομεύουν την προοπτική της δημοκρατικής πολυεπίπεδης πολιτείας.